بیماری های مسافرتی یا بیماری های حرکت

بیماری حرکت (بیماری مسافرتی) یک بیماری شایع بخصوص در کودکان می باشد که ناشی از حرکات تکراری و غیرعادی در طول مسافرت می باشد. در این بیماری، سیگنال های قوی به حسگرهای تعادل و وضعیت در مغز ارسال می شود.
حرکات تکراری مثل ضربه زدن و کوبیدن بر سطوح یا دور خود چرخیدن، پیام هایی را به مغز ارسال می کند. اگر شما در یک وسیله نقلیه نشسته اید بخصوص اگر بر چیزی که درون وسیله نقلیه است، متمرکز شده اید، سیگنال هایی که پیام ها را از چشم به مغز ارسال می کنند، اعلام می کنند که وضعیت شما ثابت است درحالیکه مکانیسم تعادل شما درست برعکس این موضوع می باشد.
مکانیسم تعادل گوش داخلی، سیگنال های متفاوتی را نسبت به سیگنال های بینایی احساس می کند که درنهایت، پیام های گیج کننده و درهمی را به مغز ارسال می کنند. مبهم بودن این پیام ها باعث بیماری حرکت می شود.
بیماری حرکت بواسطه اضطراب یا بوهای تند مثل غذاهای تند یا بوی بنزین تحریک می شود. گاهی اوقات خواندن یک کتاب یا نگاه کردن به یک نقشه می تواند بیماری حرکت را تحریک کند. بازی های کامپیوتری در کودکان و بزرگسالان می تواند بیماری حرکت را تحریک کند.  
**بیماری حرکت در کودکان و زنان بسیار شایع است.

خوشبختانه در بیشتر کودکان این بیماری ناپدید می شود. هنوز مشخص نیست که چرا برخی افراد مبتلا به بیماری حرکت می شوند. علایم این بیماری می تواند در ماشین، قطار، هواپیما، قایق و در بازار تشدید شود. علایم بیماری معمولا بعد از مسافرت ظاهر می شود. در برخی افراد، این بیماری چندساعت یا حتی چند روز بعد از مسافرت طول می کشد.

علایم بیماری حرکت:

علایم این بیماری شامل موارد زیر است:

•    احساس بیماری یا ناخوشی (تهوع)
•    عرق کردن
•    افزایش ترشح بزاق
•    سردرد
•    احساس سرما و رنگ پریدگی
•    احساس ضعف

نحوه پیشگیری از بیماری حرکت:

برخی نکات در جلوگیری از بیماری حرکت شامل موارد زیر می باشد:

آماده شدن برای سفر:
•    قبل از سفر، غذای سنگین نخورید. بهتر است یک یا دو ساعت قبل از سفر از غذاهای سبک حاوی کربوهیدرات مثل غلات استفاده کنید.
•    در سفرهای طولانی با ماشین، سعی کنید در طول مسیر توقف کنید و هوای تازه را استنشاق کنید. مقداری آب سرد بنوشید و در صورت امکان پیاده روی کوتاهی انجام دهید.  

محل نشستن:
•    حرکت و جابجایی را به حداقل برسانید مثلا در صندلی جلوی ماشین، صندلی قرار گرفته روی بال هواپیما یا صندلی های قرار گرفته در وسط قایق یا عرشه کشتی بنشینید.
•    هنگامی که در قایق نشسته اید، روی عرشه بمانید و از نشستن در کافه تریا یا محلی که موتور قرار گرفته و بوی سوخت می دهد، خودداری کنید.

نفس کشیدن و بو کردن:
•    تاحد امکان، هوای تازه را استنشاق کنید مثلا شیشه ماشین را به پایین بکشید.
•    از بوهای تند بخصوص بوی بنزین و نفت دیزل فاصله بگیرید. می توانید شیشه ماشین را بالا بکشید و سیستم تهویه هوا را روشن کنید یا از موتور قایق فاصله بگیرید.

استفاده متفاوت از چشم و گوش:
•    چشمهایتان را ببندید (چشمها را در طول سفر بسته نگه دارید). این روش، مخابره سیگنال های وضعیتی را از چشم به مغز کاهش داده و سرگیجه را کمتر می کند.
•    سعی کنید مطالعه نکنید و کتاب نخوانید.
•    با چشمهای بسته به یک کتاب صوتی گوش دهید. برخی شواهد نشان می دهند که وقتی مغز با سیگنال های صوتی مواجه می شود، می تواند حساسیت شما را به سیگنال های حرکت کاهش دهد.
•    سعی کنید بخوابید. این روش بسیار موثر و کارامد است زیرا وقتی شما خواب هستید و چشم ها بسته هستند، مغز، برخی سیگنال های حرکت را نادیده می گیرد.  
•    از خواندن و یا تماشای فیلم خودداری کنید.
•    توصیه می شود که به اشیای درحال حرکت مثل امواج یا ماشین ها نگاه نکنید. به چیزهایی که مغزتان روی آنها متمرکز می شود مثل کتاب درون ماشین نگاه نکنید. بلکه به آینده فکر کنید و روی آن متمرکز شوید.
•    اگر رانندگی می کنید، کمتر دچار بیماری حرکت می شوید زیرا شما پیوسته بر جاده متمرکز شده اید و خود را با حرکت وسیله نقلیه تنظیم می کنید. اما اگر رانندگی نمی کنید، در صندلی جلو بنشینید و به چیزهایی نگاه کنید که راننده نگاه می کند. این روش می تواند بسیار مفید باشد.  

درمان دل درد:
•    از خوردن غذاهای سنگین یا مشروبات الکلی قبل و در طول سفر خودداری کنید. از خوردن غذاهای ادویه دار یا تند یا غذاهای چرب پرهیز کنید.
•    سعی کنید دل دردتان را با مقداری آب سرد یا نوشیدنی گازدار شیرین تسکین دهید. توصیه می شود که از کولا یا نوشیدنی زنجبیلی استفاده کنید.
      درمان های طبیعی برای بیماری حرکت:

درمان های طبیعی:
همه تکنیک های فوق با هدف پیشگیری از بیماری حرکت به کاهش آن کمک می کنند. سایر تکنیک هایی که درجای خود مفید هستند اما می توانند با دارو استفاده شوند، شامل موارد زیر هستند:
•    به آرامی و عمیق نفس بکشید. همزمان که روی تنفستان متمرکز شده اید، به موسیقی گوش دهید. این روش در کارآزمایی های بالینی بسیار موثر بوده است.
•    محصولات زنجبیلی (مثل بیسکویت یا شیرینی یا نوشیدنی) می تواند بیماری حرکت را در برخی افراد بهبود بخشد

چه داروهایی برای بیماری حرکت وجود دارند؟

داروهای متعددی وجود دارند که می توانند علایم بیماری حرکت را کاهش دهند و یا از وقوع آن پیشگیری نمایند. شما می توانید این داروها را از داروخانه تهیه کنید. این داروها با تداخل در عملکرد سیگنال های عصب می توانند اثربخشی خود را نشان دهند.
بهتر است این داروها قبل از سفر استفاده شوند. این داروها درصورتی مفید هستند که بعد از شروع علایم مصرف شوند اگرچه وقتی شما احساس بیماری یا کسالت می کنید، این داروها از طریق معده بخوبی جذب نمی شوند. بنابراین قرص هایی هستند که شما می توانید آنها را روی زبان بگذارید. این قرص ها بسیار مفید و موثر هستند.
برخی داروها که برای بیماری حرکت استفاده می شوند، باعث گیجی و خواب آلودگی می شوند. برخی افراد به این داروها بسیار حساس هستند و بقدری گیج و خواب آلود می شوند که نمی توانند کارشان را بدرستی انجام دهند. اثرات این دارو برای برخی دیگر بسیار خفیف است اما می تواند به واکنش ها و هوشیاری فرد آسیب بزند. بنابراین به این بیماران توصیه می شود که هنگام مصرف این دارو از رانندگی و کار با ماشین آلات خودداری کنند. به علاوه برخی داروها با مشروبات الکلی یا سایر داروها تداخل دارند. پزشک یا داروخانه می تواند شما را در این زمینه راهنمایی کند.     
       
تنظیم: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)